Mudahil sıfatı ne demek?
Müşteki, başka bir ifadeyle şikayetçi; suçtan zarar gören veya suçun mağduru olup işlenen suçu adli makamlara taşıyarak şikâyet eden kişidir. Müşteki, yargılama evresinde davaya katılmak isterse müdahil (katılan) sıfatını alır.
Müdahil taraf kimdir?
Kadastro kanunu gibi kanunlarda var olmasına rağmen HUMK zamanında bu kanunda yer almayan fakat öğreti ve Yargıtay kararları ile de kabul edilen asli müdahale kavramı 6100 sayılı HMK’nın 65. Maddesinde açıkça düzenlenmiştir. HMK’nın 65. Maddesi aşağıdaki gibidir:
“Bir yargılamanın konusu olan hak veya şey üzerinde kısmen ya da tamamen hak iddia eden üçüncü kişi, hüküm verilinceye kadar bu durumu ileri sürerek, yargılamanın taraflarına karşı aynı mahkemede dava açabilir.Asli müdahale davası ile asıl yargılama birlikte yürütülür ve karara bağlanır.”
Anılan kanun maddesi gereğince asli müdahaleden söz edilebilmesi için; öncelikle görülmekte olan bir davanın bulunması, asli müdahilin görülmekte olan davanın konusu olan hak veya şey üzerinde bir hak iddia etmesi, asli müdahilin asıl davanın tarafı olmayan üçüncü bir kişi olması ve asli müdahilin ayrı bir dava açması gerekir.
Asli müdahilin asıl davanın taraflarına karşı ayrı ve bağımsız bir dava açması zorunludur. Bu nedenle asli müdahale durumunda dava açılmasının tüm hukuki sonuçları doğar.
65. maddenin gerekçesinde kurumun amacını da açıklayan aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir:
“Aslî müdahale, çelişkili kararların önüne geçmek, gerçeğin ortaya çıkartılması, usul ekonomisi, hukukî dinlenilme hakkının tam gerçekleştirilmesi, muvazaalı yargılamaların önüne geçmek gibi amaçlara hizmet eden bir kurumdur.”
Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin kuruma ilişkin değerlendirmesi ise aşağıdaki gibidir:
“Usul hukukumuzda davaya dahil diye bir müessese bulunmayıp, bir kimseye dahili dava yoluyla taraf sıfatı verilemeyeceği gibi, hakkında hüküm kurulmasına da olanak yoktur.
Bilindiği gibi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 65.maddesine göre, açılan bir davaya dava konusu edilen şey hakkında tarafların dışında hak iddia edilerek o şeyin kendisine ait olduğunu ileri süren ve harcını yatırmak suretiyle davaya dahil olan kimsenin hukuki durumu asli müdahildir. Değinildiği üzere, asli müdahalede dava edilen müddeabih esastır. Anılan müddeabihin dışına çıkılarak dava konusu edilmeyen hususta hak talebinde bulunulmasına asli müdahale yoluyla yasal olanak yoktur. Bir başka ifade ile asli müdahale dava konusuyla bağlantılı olarak tarafların dışında müstakil hak arama durumudur.”
Asıl müdahil, müdahale davasının tarafıdır. Bu sebeple taraf sıfatıyla yapılabilecek işlemleri yapmaya yetkilidir. Yine asli müdahil asıl davanın tarafından bağımsız hareket eder. Asıl dava ile müdahale davası birbirinden bağımsız davalardır.
Davaya Müdahale nedir?
Hukuk yargılamalarında davacı ve davalı taraf haricinde menfaati olan bir üçüncü kişinin yargılamaya katılması müdahale olarak isimlendirilir. Müdahalenin asli ve feri müdahale olmak üzere iki türü bulunur. Her iki müdahale türü de 6100 sayılı HMK’da düzenleme altına alınmıştır.
Daha önceki incelemelerimizden olan davanın ihbarı başlıklı makalemizde kısmen feri müdahaleye ilişkin açıklamalara yer vermiştik. Burada tekrar belirtmek gerekir ki; davanın ihbarı, ihbar edilene ancak feri müdahale imkânı verir. Ayrıca davanın ihbarı talep olmaksızın müdahale anlamına gelmeyeceğinden bu iki durumu ayırt etmek gerekir.
Davaya müdahale türlerinden asli ve feri müdahale kurumları oldukça farklı kurumlardır. Kanunda düzenleniş biçimleri incelendiğinde iki kurumun müdahale şartları ve müdahalelerin sonuçları yönlerinden birbirlerinden ayrıldıkları görülecektir. Yine usul bakımından da farklılıklar mevcuttur. İncelememizde bu ayrımlar gözetileceğinden ayrı başlıklar altında açıklamalar yapmaya çalışacağız.
Müdahil duruşmaya katılmak zorunda mı?
Müdahil, davanın tarafı olmayacağından, ancak taraflardan birinin yanında davaya katılmak zorundadır.
