İştirak nafakasının artırılması
Hakim tarafından boşanma sonucunda hükmedilen iştirak nafakası zamanla çocuğun ihtiyaçlarını karşılamaya yetmeyebilir. Böyle durumlarda nafakanın her yıl ÜFE, TÜFE, ÜFE-TÜFE ortalaması veya enflasyon oranında artırılmasına karar verebilir. Bu artış oranına nafaka artış oranı denilmektedir.
İştirak Nafakası; velayeti kendisinde bulunduran tarafın diğer taraftan isteyebileceği nafakadır. Boşanma davasında iştirak nafakasıyla ilgili bir talep olmasa da ergin olmayan müşterek çocuklar içim hakim de kendiliğinden nafakaya hükmedebilir. Boşanma davası devam ettiği sürece mahkeme tarafından müşterek çocuklar için tedbir nafakasına hükmedilebilir.
Mahkeme boşanma veya ayrılık kararının kesinleşmesiyle birlikte tedbir nafakasının iştirak nafakası olarak ödenmesine karar verecektir. Müşterek çocuk için ödenecek olan tedbir/iştirak nafakası yalnızca belli bir şeye bakılarak bağlanmaz. İştirak nafakasının bağlanmasında hakim bir çok hususa dikkat edecektir.
İştirak nafakası miktarı çocuğun yaşı, nerede okuduğu, okula gidip gitmediği, giderleri, paranın alım gücü genel ihtiyaçları da dikkate alınarak anne veya babanın ekonomik durumu doğrultusunda belirlenerek hakim tarafından takdir edilir.
Çocuğun eğitim durumu (kreş, ana sınıfı, ilkokul, ortaokul gibi) iştirak nafakasının belirlenmesinde bir unsurdur. İştirak nafakasının yetersiz kaldığını düşünen taraf iştirak nafakasının artırılması davası açabilecektir. Bu durumda değişen koşullar, paranın alım gücündeki değişim, çocuğun yaşı, okulunun değişmesi, ödeme güçleri gibi durumlar göz önüne alınarak artırım yapılabilecektir.
Bu hususta birkaç Bölge Adliye Mahkemesi ve Yargıtay kararı örneğine değinmek gerekmektedir. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi 2018/2973 E. 2020/34 K. sayılı ilamında “TMK.’nın 182/2. maddesinde; Velayet kendisine tevdi edilmeyen taraf, ekonomik imkanları ölçüsünde müşterek çocuğunun giderlerine katılmakla yükümlüdür. Diğer taraftan, iştirak nafakası belirlenirken ana ve babanın ekonomik durumları gözönünde tutulmakla birlikte velayet hakkı kendisine tevdi olunmuş tarafın bu görev nedeniyle emeğinin ve yüklendiği sorumlulukların karşılığı olağan harcamaların da dikkate alınması zorunludur.
Türk Medeni Kanunu’nun 327/1.maddesinde; çocuğun bakımı, eğitimi ve korunması için gerekli giderlerin anne ve baba tarafından karşılanacağı hükme bağlanmıştır. Aynı yasanın 328/1.maddesi hükmü gereğince ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Küçüğe fiilen bakan ana veya baba, diğerine karşı çocuk adına nafaka davası açabilir.(TMK. nun 329/1. maddesi)
Nafaka miktarı, çocuğun yaşı, ihtiyaçları, eğitim durumu ile ana ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir. Nafaka miktarının belirlenmesinde çocuğun gelirleri de gözönünde bulundurulur. (TMK. m. 330/1) TMK.’nın 331.maddesine göre; durumun değişmesi halinde hakim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler. Tüm bu maddeler doğrultusunda mahkemece iştirak nafakası artırım oranı belirlenirken; tarafların sosyal ve ekonomik durumları, çocuğun yaşı, eğitimi ve ihtiyaçları gözönünde bulundurulmalıdır.” demektedir. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2008/15449 E. 200(716067 K. sayılı ilamında “İştirak nafakası; çocuğun yaşı, öğrenim durumu, ihtiyaçları ile günün ekonomik koşulları ve ana-babanın mali durumlarına göre takdir edilir.
Durumun değişmesi halinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler. Hâkim nafaka takdirinde; tarafların mali durumlarındaki değişiklikleri ve çocukların ihtiyaçlarını araştırıp, gelirler arasında bir oranlama yaparak, önceki nafaka takdirinde taraflar arasında sağlanan dengeyi koruyacak bir karar vermelidir. Somut olayda; küçüklerin yaşlarının büyümesi ve sınıflarının değişmesi nedeni ile ihtiyaçlarının arttığı mahkemece kabul edilmiş olduğuna göre, artan ihtiyaçları karşılayacak uygun bir nafakaya hükmedilmesi gerekirken, düşük nafaka takdiri doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.” demektedir.
