Velayet Davaları

When Mauricio Pochettino took over as Tottenham manager in 2014, the club had managed only two top-four finishes in 22 Premier League seasons.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 337, 340, 342 ve 346. maddeleri uyarınca velayet, çocukların bakım, eğitim, öğretim ve korunması ile temsil görevlerini kapsar. Velayet, aynı zamanda ana babanın velayeti altındaki çocukların kişiliklerine ve mallarına ilişkin hakları, ödevleri, yetkileri ve yükümlülükleri de içerir. Ana ve babanın çocukların kişiliklerine ilişkin hak ve ödevleri, özellikle çocuklarına bakmak, onları görüp gözetmek, geçimlerini sağlamak, yetiştirilmelerini ve eğitimlerini gerçekleştirmektir. Bu bağlamda sağlayacağı eğitim ile istenilen ölçüde dürüst, kötü alışkanlıklardan uzak, iyi ahlâk sahibi, çalışkan ve bilgili bir insan olarak yetiştirmek hak ve yükümlülüğü bulunmaktadır. Velayetin kaldırılması ve değiştirilmesi şartları gerçekleşmedikçe, ana ve babanın velayet görevlerine müdahale olunamaz. Ayrılık ve boşanma durumunda velayetin düzenlenmesindeki amaç, küçüğün ileriye dönük yararlarıdır. Başka bir anlatımla, velayetin düzenlenmesinde asıl olan, küçüğün yararını korumak ve geleceğini güvence altına almaktır. Öte yandan, TMK’nın 335 ila 351. maddeleri arasında düzenlenen “velayet”e ilişkin hükümler kural olarak, kamu düzenine ilişkindir ve velayete ilişkin davalarda resen (kendiliğinden) araştırma ilkesi uygulandığından hâkim, tarafların isteği ile bağlı değildir. Velayetin değiştirilmesine yönelik istem incelenirken ebeveynlerin istek ve tercihlerinden ziyade çocuğun üstün yararı göz önünde tutulur (HGK-K.2018/1278).Velayet Düzenlemesinde İdrak Yaşı Kavramı: Mahkeme belli yaşın üstündeki çocukların velayetini düzenlerken çocuğu dinlemeli ve velayet konusundaki görüşünü sormalıdır. Yargıtay uygulamasına göre çocuğun idrak yaşı, 8 yaş veya üstüdür. 8 yaş veya bu yaşın üzerinde olan çocukların görüşü alınmadan velayetin düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması mümkün değildir (HGK-K.2018/1278).Ergin olmayan 18 yaşının altındaki tüm çocukların velayeti, anne ve baba tarafından ortak velayet olmak üzere birlikte sahip olunur. Yasal bir sebep olmadıkça velayet ana veya babadan alınamaz. Ancak evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesiyle birlikte çocuğun velayeti anne veya babadan birine bırakılabilir. Türk Hukuk sisteminde boşanma ile birlikte ortak velayet kavramı bulunmamaktadır. Boşanma ile birlikte çocuğun velayeti anne veya babadan birine bırakılır. Türk Medeni Kanunu’nun 336. maddesi uyarınca ” Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velâyeti birlikte kullanırlar. Ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hâli gerçekleşmişse hâkim, velâyeti eşlerden birine verebilir. Velâyet, ana ve babadan birinin ölümü hâlinde sağ kalana, boşanmada ise çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir.” denilerek boşanma sonrası velayet hakkının kendisine bırakılan tarafa ait olacağı hüküm altına alınmıştır.velayet davası , velayetin değiştirilmesi , çocuğun velayeti nasıl alınırVelayet HakkıVelayet hakkı yalnız ana babaya tanınmıştır. İstisnai olarak evlat edinenler de evlatlık üzerinde velayet hakkına sahiptir. Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardan olan velayetin ana ve baba haricinde, birinci dereceden akrabalar olsa dahi üçüncü kişilerce kullanılması mümkün değildir.Herhangi bir mahkeme kararı olmadan velayet hakkının anne ve babadan alınması mümkün değildir. Aynı zamanda çeşitli sebeplerden dolayı kısıtlanmış olan ergin çocukların da velayeti ana ve babaya aittir.Ana ve baba evli ise velayet hakkı eşit ve birlikte kullanılmak üzere ana ve babaya aittir. Eğer ortak yaşama son verilmiş ya da ana baba hakkında ayrılığa hükmedilmiş ise velayet hakkı taraflardan birine verilebilir.Evlilik birliğinin devamı sırasında çocuğun velayeti konusunda anlaşmazlıklar yaşayan eşler, ayrı ayrı veya birlikte müracaat ederek hakimin müdahelesini isteyebilir.Çocukları üzerinde velayet hakkına sahip olan anne ve babaların bazı görev ve sorumlulukları vardır. Haliyle velayet hakkı talep eden ebeveynin de bu görev ve sorumluluklara riayet edebilecek niteliklerde olması gerekir. Velayet kararı verilirken dikkat edilen bazı yükümlülükler şunlardır; Çocukların bakımı, Eğitim, öğretim ve koruma, Çocukların kişilik hakları vb.Belirtilen sorumlulukların yanı sıra anne ve babaların çocuklarına bakmak, onların geçimlerini sağlamak ve eğitimlerini gerçekleştirmek gibi önemli yükümlülükleri vardır. Velayet hakkına sahip olan her anne ve baba belirtilen sorumluluklara uygun bir şekilde hareket edilmelidir.Velayet ŞartlarıVelayet, çocuğun bakım, eğitim ve yetiştirilmesi gibi önemli konularda karar verme yetkisini ifade eder. Evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesi ile birlikte çocuğun velayetine ilişkin hüküm kurulur. Hakim, velayet hakkını düzenlerken çocuk ile anne ve baba açısından çeşitli ilkeleri dikkate alarak çocuk için en yararlı olan kararı vermek zorundadır. Zira çocuğun boşanmaya rağmen sağlıklı bir ortamda yetişmesi, öncelikle kendisinin, ardından ailesi ve toplumun yararına olacaktır. Bu sebeple velayet hakkının çocuğu daha iyi, ailesine ve topluma daha faydalı bir birey olarak yetiştirebilecek olan anne veya babadan birine verilmesi gerekmektedir.Velayetin Değiştirilmesi Boşanma davası sonrasında çocuğun velayeti kendisine bırakılan taraf, velayet hakkını çocuğun üstün yararını gözetecek şekilde kullanamaz veya velayete ilişkin yükümlülüklerini yerine getiremez ise diğer taraf velayetin kaldırılması veya değiştirilmesi davası açabilecektir.Velayet düzenlemesinin getirilmesi amacı çocuğun üstün yararının gözetilmesidir. Çocuğun yararından kasıt; çocuğun bedensel, fikri ve ahlaki bakımdan en iyi şekilde gelişebilmesi ve böyle bir gelişmenin gerçekleştirilmesi için, çocuğa sosyal, ekonomik ve kültürel koşulların sağlanmış olmasıdır. Bu nedenle boşanma kararı ile verilen velayet hakkı belirli şartların varlığı halinde her zaman değiştirilebilecektir.ŞartlarVelayetin değiştirilmesi yalnızca dava yolu ile mümkündür. Çocuğun velayetinin değiştirilmesine ilişkin takdir yetkisi hakime verilmiştir. Hakim çocuğun üstün yararını gözeterek karar vermek zorundadır. Her durum ve olay kendi içerisinde farklılık göstereceği için hakim velayete ilişkin kararı verirken çocuğun üstün yararını gözeterek çocuğun bedensel, fikri ve ahlaki bakımdan en iyi şekilde gelişebilmesi, sağlıklı bir birey olarak yetişebilmesi ve toplum yararına faydalı olabilecek bir şekilde kendisini geliştirebileceği en uygun ortamda yetiştirilmesini sağlamakla yükümlüdür.Türk Medeni Kanunu’nda velayetin değiştirilmesine ilişkin bir takım olgular gösterilmiştir bunlar;Anne veya babanın başkasıyla evlenmesiAnne veya babanın başka bir yere gitmesiAnne veya babadan birinin ölmesiAnne veya babanın deneyimsizliğiAnne veya babanın hastalığıAnne veya babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklamasıVelayet hakkının kötüye kullanılmasıgibi sebeplerin varlığı halinde velayetin değiştirilmesi veya velayetin kaldırılması mümkündür.Evlilik DurumuVelayet kendisine bırakılan taraf daha sonra bir başkası ile evlenebilir. İşbu olgunun gerçekleşmesi halinde velayetin değiştirilmesi davası açılması mümkündür. Ancak salt anne veya babanın başkası ile evlenmesi velayetin kaldırılması veya değiştirilmesini gerektirmez. Durum ve koşulların varlığı halinde velayet değiştirilebileceği gibi velayet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilir. Nitekim Türk Medeni Kanunu’nun 349. maddesinde ” Velâyete sahip ana veya babanın yeniden evlenmesi, velâyetin kaldırılmasını gerektirmez. Ancak, çocuğun menfaati gerektirdiğinde velâyet sahibi değiştirilebileceği gibi, durum ve koşullara göre velâyet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilir.” denilerek velayet sahibi anne veya babanın yeniden evlenmesi çocuğun üstün yararını ve menfaatini tehlikeye atacak durumda ise diğer taraf velayetin değiştirilmesini talep edebilir.Nitekim Yargıtay’ın yerleşmiş, kemikleşmiş kararlarında da ”velâyet kendisine verilmiş olan tarafın yeniden evlenmiş olması tek başına velâyetin değiştirilmesini gerektirmez” denilerek, yeniden evlenme olgusunun velayetin değiştirilmesi için tek başına yeterli olmadığı yönünde kararlar verilmektedir.Ebeveynin başka yere gitmesi haliVelayete sahip anne veya babanın başka bir yere gitmesi de velayetin değiştirilmesine yol açacak sebeplerden biridir. Ancak bunun için gidilen yerde uzun süreli kalınması gerekmektedir. Velayet sahibinin uzun bir süredir çocuğunu bırakarak başka bir yerde olması velayet görevinin yükümlülüklerinin yerine getirilmediğinin sonucunu doğuracaktır. Nitekim iş nedeni ile olsa da uzun bir süredir yurt dışında bulunan ve çocuğunu yanında götürmeyen annenin veya babanın velayet görevini ihmal ettiği kabul edilmekte ve velayetin değiştirilmesi sonucunu doğurmaktadır.Velayet kendisine verilen tarafın yerleşim yerini değiştirmesi, yani taşınması da mutlak olarak velayetin değiştirileceği sonucunu doğurmaz. Ancak velayet hakkına sahip olan anne veya baba, çocuğun eğitimi ve sağlığı bakımından yararlarını tehlikeye atacak bir yere taşınırsa örneğin velayet sahibi babanın liseye giden çocuğunun olması ve babanın lise bulunmayan bir köye taşınması veya sürekli yer değişikliği nedeni ile çocuğa düzenli ve istikrarlı bir çevre sunulamazsa çocuğun yüksek yararları gözetilerek velayetin değiştirilmesi talep edilebilir.Ebeveynin Ölümü DurumundaVelâyet hakkına sahip olan ana veya babanın ölmesi halinde velâyet kendiliğinden diğer eşe geçmez. Böyle bir durumda sağ kalan tarafından velayetin değiştirilmesi davası açılması gerekeceği gibi hakim de resen karar alabilir. Ancak, velâyet hakkına sahip olan ana veya babanın ölmesi halinde hâkim mutlaka velâyetin diğer eşe geçtiğine karar vermek zorunda değildir. Hakim, çocuğun yüksek yararını gözeterek gerekli tüm önlemleri alabileceğinden velayetin sağ kalan eşe verilmesini uygun görmeyerek çocuğa vasi de tayin edebilecektir.Çocukla Kişisel İlişki KurulmasıVelayet kendisine bırakılan ana veya baba, kişisel ilişki düzenlemesinin gereklerini yerine getirmezse çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayet değiştirilebilir.Velayet hakkı sahibi, çocuğun diğer ebeveyni ile arasındaki kişisel ilişkiyi engellerse bu halde de velayet değiştirilmesi sonucu doğabilir. Boşanma veya ayrılık halinde velâyet ana veya babadan birine verildiği takdirde, mahkeme resen diğer tarafın çocuk ile olan kişisel ilişkilerini düzenler. Çocuğun velâyet hakkına sahip olmayan ana veya babayla kişisel ilişki kurmasının sürekli engellenmesi velâyetin değiştirilmesine yol açabilir. Örneğin mahkeme kararı ile velayeti kendine bırakılmayan tarafa çocukla hafta sonları yatılı veya yatısız kişisel ilişki kurulmasına karar verilmiş olduğu durumlarda, velayet sahibi ebeveyn işbu kişisel ilişki kurulmasını sürekli ve düzenli olarak engellediği takdirde diğer taraf velayetin değiştirilmesini talep edebilir.AHastalık DurumuVelayet kendisine bırakılan tarafın hastalığı nedeni ile de velayetin değiştirilmesi mümkündür. Ancak burada hastalık nedeni ile çocukla yeteri kadar ilgilenilememesi, ihtiyaçlarının karşılanamaması veya çocuğun sağlığının da tehlikeye girmesi gerekmektedir. Örneğin ağır bir hastalık veya sakatlık sebebi ile yatalak olan bir ebeveyn çocuğun yemek, temizlik, bakım gibi temel ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumda olabilir veya bulaşıcı ve tehlikeli bir hastalık nedeni ile çocuğunda sağlığının tehlikeye girme ihtimalinin bulunması durumunda diğer taraf çocuğun velayetinin değiştirilmesini talep edebilecektir.Anne-Baba İlgisiVelayet kendisine bırakılan tarafın, çocuğa yeterli ilgi göstermemesi, çocuğa karşı olan yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya bu yükümlülükleri savsaklaması velayetin değiştirilmesi sebeplerinden biridir. Ebeveynin çocuğun bakımını ihmal etmesi, çocuğa kötü davranması, çocuğun eğitimine önem vermemesi gibi durumlar velayetin değiştirilmesi için ciddi nedenlerdir. Yine çocuğun bulunduğu ortamın güvenli olmaması, çocuğun fiziksel veya psikolojik şiddete maruz kalması riski taşıması durumlarında da velayet değiştirilebilir.Velayet değiştirmede Çocuğun GörüşüVelâyetin değiştirilmesi davasında ayırt etme gücüne ve dolayısıyla görüşlerini açıklama olgunluğuna sahip çocuğun görüşü ve tercihi de göz önünde bulundurulmalıdır. Nitekim boşanma davası ile verilen velayet kararında yaşı küçük olan ve ayırt etme gücüne sahip olmayan çocuk daha sonra 15-16 yaşlarına geldiğinde ve ayırt etme gücüne sahip olduğunda mahkeme tarafından çocuğun görüşünün dinlenmesi gerekmektedir. Ancak, ayırt etme gücüne sahip çocuğun beyan ettiği görüş, onun üstün menfaati ile çatışmamalıdır.Dava ŞartlarıVelayetin değiştirilmesi davası yukarıda sayılan gerekli olgulardan birinin varlığı halinde her zaman açılabilir. Hatta daha önce açılan velayetin değiştirilmesi davasının reddi halinde de yeni olguların gerçekleşmesi durumunda velayetin değiştirilmesi davası açılabilecektir.Son tahlilde, velayetin değiştirilmesine ilişkin kanun maddesinde yer alan sebeplerin varlığı, mutlak surette velayetin diğer ebeveyne tevdii sonucunu doğurmaz. Bu değişiklik hakimin değerlendirmesine bağlıdır. Velayet düzenlemesinde yapılacak olan değişiklikte hakimi bağlayan tek ölçüt, yine çocuğun üstün yararı olacaktır. Hakim bu ilkeyi dikkate alarak karar verecek ve hüküm tesis edecektir.

Yet for all his success in that time – his tally of 382 Premier League points ranks behind only Manchester City (446), Liverpool (404) and Chelsea (398) – he has paid the price for a poor start to this season and been sacked with Spurs 14th in the Premier League.

He will go down as one of the great Tottenham managers, but have his recent struggles tarnished his legacy? We take a look at the numbers behind his five-year reign.

A Tottenham great

Guiding Tottenham to June’s Champions League final assured the Argentine of his place in Tottenham history, becoming only the third man to lead the club out in any major European final.

But it is his consistent record over the course of his five years in charge which means he bears comparison with their finest managers.

He has taken charge of 293 games in all competitions, making him fourth in the club’s all-time list. Only Bill Nicholson (832), Peter McWilliam (505), and Keith Burkinshaw (431) have been in charge for longer. And only the legendary Nicholson (55) has led them in more European games than Pochettino (53).

Struggles against the other big clubs

While his status as a Tottenham great is assured, his rank among Premier League managers is more debatable.

For all the improvements he has overseen at Tottenham, including the development of young players like Harry Kane and Dele Alli, there is no escaping the fact he failed to win a trophy during his time at the club.

In fact, he is yet to win any trophy as a manager.

And yet the statistics show that Pochettino reached 100 Premier League wins as Spurs manager in just 169 games – only Jose Mourinho with Chelsea (142) and Sir Alex Ferguson with Manchester United (162) got to that landmark for a single team in fewer games.

In all competitions, he has won four of 13 matches against the Gunners (won four, drew six, lost three), with only one of those victories coming away from home – a 2-0 win in the League Cup quarter-final last season.

How it all unravelled

When Pochettino suggested before the Champions League final that winning that trophy might prompt him to leave the club, it caused some consternation.

And yet he might wish he had left whatever the result of that match, given how this season has unfolded.

It is not much of a stretch to suggest that their form during this calendar year has been that of relegation battlers. In fact, no Premier League side has lost more matches in all competitions than Pochettino’s side (18).

Spurs last lost more games in a calendar year in 2008, when they suffered 19 defeats during spells under Juande Ramos and Harry Redknapp.

Chairman Daniel Levy said results had been “extremely disappointing”. The manager paid the price.