Yasa yolu ne demek?
Mahkeme tarafından verilen ara kararlar ile yargılamayı bitiren nihai kararların hukuka uygun olmadığını düşünmeniz halinde kararın bir kere daha aynı mahkeme ya da üst mahkeme tarafından gözden geçirilmesini sağlayan çeşitli usuller bulunmaktadır. Bu usullere kanun yolları denmektedir.
Kanun yolları nelerdir?
Çoğunlukla kanun yolları temyiz ve istinaf olarak iki tanedir. Türk hukuk sisteminde, adli yargı alanındaki mahkemelerin (ceza mahkemeleri ile, aile mahkemeleri, iş mahkemeleri ve ticaret mahkemeleri gibi mahkemeler de dahil olmak üzere tüm hukuk mahkemeleri) verdiği kararlara karşı başvurulan kanun yolu temyizdir.
İstinaf yasa yolu ne demek?
İstinaf başvurusu, ilk derece mahkemelerinin vermiş olduğu nihai kararın, tekrar değerlendirilmesi için bir üst mahkemeye taşınmasına olanak sağlayan hukuki bir çaredir. İstinaf başvurusu, kararı veren mahkemeye veya başka bir yer mahkemesine verilecek bir istinaf dilekçesi ile yapılır
İtiraz yasa yolu ne demek?
İtiraz; kural olarak, hakim kararlarına karşı gidilebilen bir yoldur.
Bununla birlikte kanunun gösterdiği hallerde mahkeme ara kararlarına karşı da itiraz yoluna gidilebilir.
Tutuklama, hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi kararlara karşı bu yola başvurulabilir.
Özel olarak süresi öngörülenler dışında, hâkim veya mahkeme kararlarına karşı itiraz, ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren 7 gün içinde yapılmalıdır.
Başvuru, dilekçe ile yapılabileceği gibi beyanın tutanağa geçirilmesi suretiyle de yapılabilir.
Taraflar, kararın itirazen incelenmesinde hukuki yararı bulunan kişiler ve Cumhuriyet savcısı bu yola başvurabilir.
İtiraz yoluna başvurulması kendiliğinden kararın uygulanmasını durdurmaz. İtirazı inceleyen mercii kararın icrası konusunda da ayrıca karar verebilir.
Kanun yoluna kimler başvurabilir?
Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre; Kanun yoluna başvuru hakkı davanın her iki tarafı için tanınmaktadır. Ek olarak dava hakkının tanınmadığı ancak davaya katılma hakkını elinde bulunduran üçüncü kişiler yani fer’i müdahillerin de belirli sınırlar çerçevesinde kanun yoluna başvuru hakkı bulunmaktadır.
Ceza muhakemeleri kanunu 260 ve devamındaki maddelerle kimlerin kanun yollarına başvurabileceğini belirtmiştir, buna göre davaya katılan, katılma isteği reddedilmesine rağmen olaydan zarar gören, sanık ile şüphelinin müdafi, avukatı, yasal temsilcisi ve eşi kanun yoluna başvurabilir.
Kanun yolu şikayeti nedir?
Dördüncü derece doktrini (Fourth Instance Doctrine) olarak da anılan kanun yolu şikâyeti, bireysel başvuru yargılamasında istinaf ya da temyiz kanun yolu incelemelerinde olduğu gibi yeni bir maddi vakıa ve olgunun hukukilik denetiminin yapılmasını yasaklayan bir kavram olarak ortaya çıkmaktadır.
Kanun türleri nelerdir?
Türkiye’de kanunlar, kapsam ve içeriğine göre farklı türlere ayrılır. İşte başlıca kanun türleri:
Anayasa: Devletin temel yapısını, organlarını ve bireylerin temel haklarını düzenleyen en üst normdur. Anayasa, diğer kanunların temelini oluşturur ve kanunların anayasaya uygun olması zorunludur.
Temel Kanunlar: Bireylerin günlük yaşamını doğrudan etkileyen, toplum için önemli düzenlemeleri içeren kanunlardır. Örneğin; Türk Medeni Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Borçlar Kanunu gibi kanunlar temel kanunlara örnektir.
Özel Kanunlar: Belirli bir konuya özel olarak çıkarılan kanunlardır. Örneğin, Bankacılık Kanunu, Basın Kanunu veya İş Kanunu gibi özel alanlarda düzenlemeler içeren kanunlardır.
Uluslararası Sözleşmeler: Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler, Anayasa’nın 90. maddesi gereği kanun hükmündedir ve gerektiğinde iç hukukta doğrudan uygulanabilir.
Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK): Hükümetin, belirli konularda hızlı karar alabilmesi için yetkilendirilmesiyle yürürlüğe giren kararnamelerdir. Ancak, 2017 yılında Türkiye’de KHK çıkarma yetkisi Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesiyle kaldırılmıştır.
Türkiye’de Kanun Yapma Süreci
Türkiye’de kanun yapma yetkisi TBMM’ye aittir ve kanun yapma süreci oldukça sistematiktir. Bu süreç aşağıdaki adımlardan oluşur:
Kanun Teklifi veya Tasarısı Hazırlanması: Kanun teklifini TBMM üyeleri veya bakanlar kurulu hazırlayabilir. Kanun teklifleri, bir milletvekili tarafından Meclis’e sunulan önerilerdir. Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanan düzenlemeler ise kanun tasarısı olarak adlandırılır.
Komisyonlara Sevk Edilme: Kanun teklifi veya tasarısı, TBMM’de ilgili komisyonlara gönderilir. Komisyonlar, kanun üzerinde incelemeler yapar, gerekirse değişiklik önerir ve tasarıyı raporlar.
Genel Kurul Görüşmeleri: Komisyondan geçen kanun teklifi veya tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda görüşülür. Milletvekilleri, burada kanun hakkında görüşlerini dile getirir ve oylama yapılır.
Oylama ve Kabul Edilme: Genel Kurul’da yapılan oylama sonucunda kabul edilen tasarı, kanun olarak yasalaşır.
Cumhurbaşkanının Onayı ve Resmi Gazete’de Yayınlanma: TBMM tarafından kabul edilen kanun, Cumhurbaşkanının onayına sunulur. Cumhurbaşkanı onayladığı takdirde kanun, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girer.
Anayasa Mahkemesi Denetimi: Kanunlar, anayasal denetime tabidir. Anayasa Mahkemesi, kanunların anayasaya uygunluğunu denetler ve gerektiğinde iptal edebilir.
İstinaf yasa yolu açık olmak üzere karar verildi ne demek?
Bir mahkeme kararına karşı istinaf yolunun açık olması henüz o kararın kesinleşmediği ve bir üst mahkeme olan istinaf kanun yoluna başvurulabileceği anlamına gelmektedir.
Temyiz kanun yolu nedir?
Kanun yolu, davanın taraflarına yerel mahkeme kararının yeniden incelenmesi, kontrol edilmesi ve gerekiyorsa değiştirilmesi için tanınmış bir başvuru yoludur.
Verilen kararın hak ve adalet ölçülerine uygun olmama, kararda gözden kaçan bazı noktalar olabileceği, kararın hukuka ve kanuna aykırı olma ihtimaline binaen yapılır.
Verilen mahkeme ve istinaf mahkemesi daireleri kararlarının kanuni kıstaslar doğrultusunda incelenmesini amaçlayan temyiz kanun yolu, ülkemizde bu amaçla oluşturulmuş Yargıtay Daireleri’nce yapılır.
Usul yönünden verilen bazı kararların hukuki denetimi bakımından da temyiz mercilerine başvuru olanağı tanınmıştır.
İstinafın kelime anlamı nedir?
İstinaf, Dava mahkemeleri ile Temyiz Mahkemesi arasındaki bir derece yüksek mahkemeye verilen isimdir. İstinaf, Arapça kökenli bir kelime olup, İstinaf Mahkemesi Yargıtay ile ilk derece mahkemeleri arasında olan yargısal denetimin adıdır.
İstinaf ve temyiz arasındaki fark nedir?
- Temyizde delillerle temas edilerek öğrenme muhakemesi yapılmamasına karşılık, istinafta gerektiğinde delil de incelenerek esas hakkında yeni bir karar verilmektedir.
- Temyizde re’sen temyiz mümkün değilken, istinafta re’sen istinaf öngörülmüştür.
- Temyizde direnme mümkün iken, istinafta mümkün değildir.
Kanuni yargı yolu ne demek?
Davanın taraflarının, verilen yargı kararının hukuka aykırı olduğu iddiasıyla, davanın yeniden incelenmesi için üst mahkemelere başvurma imkânına sahip olmasına kanuni yargı yolu denilmektedir.
İstinaf ne kadar sürer?
Davanın karara bağlanması, yaklaşık olarak 1 ila 2 yıl arasında sürebilir. Adlî olayların nispeten az olduğu bölgelerde ise kararın alınması için daha kısa süreler yeterlidir. Örneğin ortalama 6 ay ile 1 yıl içerisinde ağır ceza istinaf mahkemesinden sonuç alınması mümkündür.
İstinafa giden dosya ne olur?
Birinci derece mahkemenin aldığı karara karşılık istinafa gidilmesi sonucunda Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) dava ile ilgili olarak vakayı ve olayı yeniden değerlendirerek denetler. Bu süreçte tanıklar yeniden dinlenebilir, deliller de yeniden toplatılabilir.
İtiraz yasa yolu açık ne demek?
Ceza muhakemesi hukukunda itiraz, kural olarak hakim kararları ile kanunun açıkça gösterdiği hallerde, mahkeme kararlarına başvurulan denetim muhakemesi yoludur. Cumhuriyet savcısı tarafından verilen kararların da hukuka aykırı olduğu iddiasıyla itiraz başvurusu yapılabilmesi mümkündür.
Kanun yoluna başvuru süresi ne zaman başlar?
Hukuk davalarında istinaf kanun yoluna başvuru süresi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 345. Maddesinde düzenlenmiş olup gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta olarak belirlenmiştir. Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 345. Maddesine Göre: “(1) İstinaf yoluna başvuru süresi iki haftadır.
Temyiz kanun yolu
Davaya katılmış olmanız koşuluyla Bölge Adliye Mahkemesinin vermiş olduğu kararın hukuka aykırı olduğunu düşünmeniz durumunda hükmün açıklanmasından itibaren 15 gün içinde hükmü veren mahkemeye bir dilekçe vererek veya zabıt kâtibine bir beyanda bulunarak temyiz isteminde bulunabilirsiniz.
Bu durumda beyanınız tutanağa geçirilir ve tutanak hâkime onaylattırılır.
Bölge adliye mahkemelerinin vermiş olduğu tüm kararlar için temyiz yolu açık değildir.
Aşağıda temyizi mümkün olmayan kararlar sıralanmıştır;
1.İlk derece mahkemesinden verilen 5 yıl veya daha az hapis cezası ile adli para cezalarına karşı istinafa gidildiyse ve başvuru esastan reddedildiyse temyize gidilemez.
2.İlk derece mahkemesinden verilen 5 yıl veya daha az hapis cezasını arttırmayan istinaf kararına karşı temyize gidilemez.
3.İlk derece mahkemesi tarafından verilen hapis cezasından çevrilen seçenek yaptırımlara ilişkin kararlara karşı istinaf mahkemesince verilen kararlar ve esastan red kararlarına karşı temyize gidilemez.
4.İlk derece mahkemelerinin görevine giren ve kanunda üst sınırı iki yıla kadar hapis cezasını gerektiren suçlar ve bunlara bağlı adli para cezalarına ilişkin istinaf kararlarına karşı temyize gidilemez.
5.İlk derece mahkemesince adli para cezasını gerektiren suçlara ilişkin kurulan hükme karşı verilen her türlü bölge adliye mahkemesi kararına karşı temyize gidilemez.
6.Yalnızca eşya ve kazanç müsaderesine veya bunlara yer olmadığına ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak istinaf mahkemesince verilen esastan red kararlarına karşı temyize gidilemez.
7.İlk derece mahkemesinden verilen 10 yıl veya daha az hapis cezası ile adli para cezası gerektiren suçlarda beraat kararlarına karşı istinafa gidildiyse ve başvuru esastan reddedildiyse temyize gidilemez.
8.İlk derece mahkemesi tarafından verilen düşme, ceza verilmesine yer olmadığı ve güvenlik tedbirlerine ilişkin kararlara karşı istinaf mahkemesince verilen bu tür kararlar veya başvurunun esastan reddine ilişkin kararlar temyiz edilemez.
9.Yukarıda sayılan sınırlar içinde kalmak koşuluyla aynı hükümde, cezalardan ve kararlardan birden fazlasını içeren istinaf kararlarına karşı temyiz yoluna gidilemez.
Temyiz incelemesi sonunda red, bozma, düzeltme, düşme kararları verilir. İstinaf mahkemesinin temyiz edilen kararının Yargıtay’ca uygun bulunması halinde temyiz isteminin esastan reddine karar verilir.
Temyiz edilen hükümde kanunda yer alan hukuka aykırılıklar olması halinde bozma kararı verilir ve bozma sebepleri ayrıca gösterilir.
Mahkemenin son kararını bozmayıp onun yerine geçerek hukuka uygun son kararı verdiğinde de düzeltme söz konusu olacaktır.
Zamanaşımı gibi bir düşme nedeninin saptanması halinde ise düşme kararı verilebilmektedir.
Olağanüstü kanun yolu olarak kanun yararına bozma ve yargılamanın yenilenmesi yollarına uygulamada yaygın bir şekilde başvurulabilmektedir.
Kanun yararına bozma; Hakim tarafından veya mahkemelerden verilen ve istinaf/temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen karar ve hükümlerde hukuka aykırılık olduğunun öğrenilmesi halinde Adalet Bakanlığı tarafından Yargıtay’ın ilgili dairesince hükmün bozulması için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurulabilir.
Yargılamanın yenilenmesi; Mahkeme tarafından verilen bir hüküm kesinleştikten sonra hükme dayanak teşkil eden delillerin, belgelerin sahteliğinin ortaya çıkması, mahkeme kararının sonradan ortadan kaldırılması gibi verilen hükmü temel dayanaktan yoksun bırakan durumların ve yeni delillerin ortaya çıkması halinde ilgili mahkemeye başvurabilirsiniz. İstisnai bir kanun yolu olan yargılamanın yenilenmesine ancak kanunda yazan haller söz konusu ise başvurulabilir.
